Akut Lenfoblastik Lösemi

Akut Lenfoblastik Lösemi, Akut lenfositik lösemi ya da akut lenfoid lösemi şeklinde de isimlendirilen akut lenfoblastik lösemi kanın ve kemik iliğinin bir çeşit kanseridir. Hızlı seyretmekte olup tedavi edilmez ise çabuk bir şekilde kötüleşir. Çocukluk döneminin en fazla gözüken kanseridir, erişkin yaş grubunda ise her 100.000 insan arasında 1 ve 2 insanda hastalık meydana gelir. Beyaz kan hücrelerimizden olan lenfositler kemik iliğindeki öncü hücreleri olan lenfoblastlardan meydana gelir. Akut lenfoblastik lösemi, lenfoblastların olgunlaşma zamanının bozulması sonucunda meydana gelen anormal hücrelerin kontrolsüz bir şeklide aşırı çoğalmaları ile meydana gelir. Lösemi hücreleri denilen bu anormal hücreler işlevsizdirler, hızlı bir şekilde çoğalarak normal hücrelerin yerini alır ve hastalık belirtilerini meydana getiriler.

Çocukluk zamanı lösemilerinin %80'i ALL iken, bütün yetişkin olan lösemilerin %20'sidir. ALL'de risk faktörleri, bir hastalığa yakalanmanızı kolaylaştıran faktörlere risk faktörleri denir. Bir risk faktörü taşıyor olunması o kansere yakalandığı manasına gelmeyeceği gibi herhangi bir risk faktörü taşımadığı durumda bile o kansere yakalanma ihtimali yüksektir. ALL'nin sebebi tam olarak bilinememektedir. Çoğu olguda gözükür bir neden olmadığı halde, erkek olmak, beyaz ırktan olmak, 70 yaşın üstünde olmak, evvelce kemoterapi ya da radyoterapi görmüş olmak, iyonize radyasyon, benzen ve pestisitler gibi toksik maddelere maruz kalmak, Down sendromu şeklindeki bazı genetik geçişli olan hastalıklar bulunmak, ALL için olası risk faktörleri olarak bulunmuştur.

Bazı genetik anormalliklerle ilişkilendirilmesine karşın ALL nesilden nesle geçen yani kalıtsal bir hastalık değildir. ALL bulaşıcı bir hastalıkta değildir. ALL'de hastalık belirtileri, ALL'de lösemik hücreler şeklinde adlandırılan hücreler kemik iliğinde ve kanda kontrolsüz bir şekilde fazla hızlı yükseldikçe sağlıklı olan diğer hücreler yeteri kadar üretilemezler ve görevlerini yerine getiremezler. Böylece trombositlerin azalmasıyla kolay kanamalar, olgun beyaz kan hücrelerin yapılamaması ile infeksiyonlar ve ateş, kırmızı kan hücrelerinin eksikliği ile kansızlık belirtileri olan halsizlik, nefes darlığı ve kolay yorulma meydana gelir. Bunlar lösemide en fazla karşılaşılan durumlardır. Bu kanser ayrıca merkezi sinir sistemine yayılarak da belirtiler oluşturabilir. Belirtiler başlangıç olarak grip ya da diğer bazı hastalıkların belirtilerine benzeyebilir.

En çok karşılaşılan belirtiler, halsizlik ya da çabuk yorulma, ateş, vücutta kolay morarmaların ve kanamaların meydana gelmesi, peteşi ismi verilen, cilt altında noktasal kanama odaklarının gözükmesi, solunum sıkıntısının yaşanması, kilo verme ve iştahsızlık, kemiklerde ağrı oluşması, kaburgaların alt kısmında ağrı ya da şişkinlik hissi, boyunda, koltuk altında ya da kasıklarda ağrısız olan şişliklerdir. Bu belirtiler olduğu zaman mutlaka doktora başvurulması gereklidir. Fakat bu bulguların ALL'de olabildiği gibi, birçok değişik hastalıkta da yer alabileceği unutulmamalıdır.

Teşhis yolları, Anamnez ve fizik muayene. Geçmişteki hastalıkları ve aldığı tedaviler öğrenilir. Fizik muayene ile büyümüş olan karaciğer, dalak, lenf bezleri, morluklar, deride kanama odakları, ateş yüksekliği belirlenir. Tam kan sayımı ve biyokimyasal tetkikler, beyaz kan hücreleri miktarı çoğunlukla yüksek ya da düşük, hatta normal çıkabilir. Hemoglobin oranı ölçülür, kansızlık ve trombosit düşüklüğü genellikle bulunmaktadır. Periferik kan yayması, kan hücrelerinin çeşitleri, bunların birbirlerine miktarları, yaklaşık olarak miktarları, hücrelerin biçimlerindeki farklılıklar ve çevre kanına çıkan anormal hücreler yöntem ile belirlenir.

ALL'de yükselmiş olan blastların çevresel kan yaymasında gözükmesi teşhisi güçlendirir. Kemik iliği aspirasyon ve biyopsisi, leğen kemiği, çevresel anestezi ya da genel anestezi ile uyuşturulur, iliğin alınacağı çevre temizlenir, özel bir iğne yardımı ile girilerek enjektör yardımı ile kemik iliği örneği alınır. Böylelikle hasta ağrı hissetmez. Fakat çevresel anestezi ile yapılmışsa iliğin çekilmesi sırasında vakuma bağlı olarak bir çekilme hissi duyulur. Biyopside ise özel biyopsi iğnesi yardımı ile girilir ve küçük bir örnek alınır. Kemik iliği aspirasyon ve biyopsi numuneleri hematolog ve patolog tarafından mikroskop altında incelenir. Ayrıca kromozom anormalliklerinin bulunması için aspirasyon örneğinden çeşitli kromozom inceleme testleri istenir.